Antilliaanse uitvaart

Antilliaanse uitvaart

Antilliaanse uitvaart
Author: Marina Stobbelaar-Vonk , uitvaartexpert • Update: 4 januari 2024

Ons land telt ongeveer 150.000 Antilliaanse Nederlanders. De meeste van hen zijn rooms-katholiek of behoren tot de protestantse kerken, zoals Pinkstergemeenten, baptisten, methodisten en Jehova’s getuigen. In hun rituelen na het overlijden zijn echter niet alleen christelijke, maar ook Afrikaanse, Indiaanse en andere traditionele invloeden herkenbaar.

De wereld van de geesten

Voor Antilliaanse of Caribische Nederlanders maakt de wereld van de geesten onderdeel uit van het dagelijks leven. Vooral rond het overlijden wordt dat zichtbaar. Men ziet voorbodes van de dood in het krijgen van een blauwe plek of in het binnenvliegen van een grijze of zwarte vlinder. Een Antilliaan zal ook nooit zeggen dat een uitvaart ‘mooi’ was. Hij vreest dat hij dan de volgende zal zijn die gehaald zou kunnen worden.

Na het overlijden

Zodra iemand is overleden wordt de familie daarvan telefonisch op de hoogte gebracht, zowel in Nederland als op de Antillen. Ook wordt een advertentie geplaatst in Antilliaanse kranten, die ook in Nederland te koop zijn. Iedereen uit de Antilliaanse gemeenschap waartoe de overledene behoorde komt op rouwbezoek. Niet zelden zijn er drie- of vierhonderd mensen bij een rouwbijeenkomst. Tijdens zo’n bijeenkomst is de kist open. De bezoekers nemen afscheid van de overledene en gaan dan de nabestaanden condoleren.

Tijdens de rouwbijeenkomst wordt vaak muziek gespeeld, soms zelfs door een live orkest. De overledene krijgt allerlei dingen mee in zijn kist, van sigaretten en whisky tot kindertekeningen. Ook krijgt hij goede wensen mee of vragen voor eerder gestorvenen. De bijeenkomst eindigt vaak heel emotioneel, als de naasten beseffen dat dit echt de laatste keer is dat ze hun dierbare zien. Soms is er een flinke dosis tact en overredingskracht voor nodig om de rouwbijeenkomst te beëindigen.

De begrafenis

De meeste Antilliaanse Nederlanders willen begraven worden. Cremeren komt zelden voor. Het lichaam van de overledene moet namelijk in ongeschonden staat aan de lange reis naar het hiernamaals beginnen. Voor velen is het ook een wens om in het land van herkomst begraven te worden. Als dat niet mogelijk is wordt gekozen voor de begraafplaats van de kerk waartoe de overledene behoorde. In die kerk wordt dan ook de afscheidsdienst gehouden.

Op weg naar de begraafplaats rijdt de rouwwagen nog één keer langs het huis van de overledene. Daar wordt dan even gestopt en soms draagt men de kist een rondje om of door het huis. Zo wordt er op een goede manier afscheid genomen. Verder volgt de begrafenissen de gewoonten van de kerk. Vaak wordt de kist door familieleden gedragen. Als de kist in het graf is gelegd wordt er zand overheen gegooid en soms ook kleine steentjes of bloemen. Antilliaanse Nederlanders zien het als hun plicht om het graf goed te onderhouden.

De rouwperiode

Na de begrafenis start een periode van acht dagen rouw, de ocho dia. Tijdens die periode zal een voorbidster, meestal een vrouw van boven de vijftig, litanieën bidden. Hierin vraagt ze God om de overledene bij zich te nemen en om troost voor de nabestaanden. Na de gebeden worden de emoties de vrije loop gelaten. Er wordt volop gediscussieerd over zingeving, over wat de overledene nog heeft gezegd of over hoe hij zich heeft kunnen voorbereiden op zijn overlijden. Vooral op de achtste, de laatste dag is de bijeenkomst intensief. Alle ramen van het huis worden geopend om de geest van de overledene veilig te laten vertrekken. Ter afsluiting van de rouwperiode wordt er gegeten en rum gedronken. Op de veertigste dag na het overlijden wordt er een herdenkingsdienst gehouden, net als ieder jaar op de verjaardag van de overledene.