Protestantse uitvaart

Protestantse uitvaart

Protestantse uitvaart
Author: Marina Stobbelaar-Vonk , uitvaartexpert • Update: 4 januari 2024

De Protestantse Kerk in Nederland (PKN) is in 2004 ontstaan uit een fusie van de Gereformeerde Kerken in Nederland, de Nederlands-Hervormde Kerk en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden. De PKN heeft ongeveer 1,85 miljoen leden. Net als dat van de katholieke kerk vertoont ook het ledental van de PKN een dalende tendens. Behalve de PKN zijn er tal van kleinere protestantse kerken in Nederland, zoals de Remonstrantse Broederschap, de Pinkstergemeenten en de Nederlands Gereformeerde Kerk. Jehova’s Getuigen zijn verwant aan de protestantse kerk. Een protestantse uitvaart verschilt op een aantal punten van de katholieke.

Rondom het overlijden

De Nederlandse Wet op de Lijkbezorging bepaalt dat een overledene niet binnen 36 uur na zijn dood begraven of gecremeerd mag worden en dat de uitvaart uiterlijk de zesde werkdag na het overlijden plaats moet vinden. Rondom het overlijden kent de protestantse kerk geen speciale gebruiken zoals het katholieke Sacrament der Zieken. Wel wordt er gebeden, wordt de Bijbel gelezen en is er de mogelijkheid tot zegening. Het is niet per se noodzakelijk dat een predikant of ouderling aanwezig is aan het sterfbed. Protestanten zoeken de steun eerder bij elkaar. Natuurlijk kan een predikant, dominee of ouderling ook steun geven, maar het voornaamste is toch de aanwezigheid van familie, vrienden of kerkgenoten.

De uitvaartdienst

Begraven heeft bij veel protestanten nog altijd de voorkeur boven cremeren. Hoewel steeds vaker, ook bij protestanten, crematies plaatsvinden zweren vooral de wat conservatieve gelovigen bij een begrafenis. Zij geloven namelijk dat de overledene op de ‘Dag des Oordeels’ zal opstaan uit de dood.

Een vaste vorm voor de uitvaartdienst kennen protestanten niet. Tot ongeveer 50 jaar geleden was het niet gebruikelijk dat er een uitvaartdienst in de kerk gehouden werd. Overledenen werden vanuit huis begraven en ook nu nog wordt vaak gekozen voor een dienst in de aula van een crematorium of uitvaartcentrum. Wordt er wel gekozen voor een dienst in de kerk, dan staat daar het woord centraal. Er wordt gebeden en gezongen, terwijl daarnaast het leven van de overledene herdacht wordt. De diensten zijn sober, zoals ook protestantse kerken soberder zijn ingericht dan katholieke. Wel komt het steeds vaker voor dat bloemen en kaarsen aanwezig zijn.

Op de begraafplaats

Ook op de begraafplaats staat het woord centraal. De nabestaanden stellen zich op in een kring rond het graf, waarna de geloofsbelijdenis wordt uitgesproken. De predikant leest Bijbelteksten voor, bidt het ‘Onze Vader’ en spreekt de zegen uit. Nabestaanden nemen vervolgens afscheid en na het condoleren gaan ze vaak nog naar het huis van de overledene om na te praten over de uitvaart en herinneringen op te halen aan de overledene. Er zijn protestantse begraafplaatsen, maar vaak wordt ook gekozen voor een algemene begraafplaats in de buurt.

Op de eerste zondag na de uitvaart herdenkt de predikant de overledene met een kort woordje tijdens de kerkdienst. Op de zondag van de Voleinding (de zondag voordat de Advent begint) worden alle namen van de dat jaar overleden gemeenteleden nog een keer genoemd.

Rouwbegeleiding

Omdat in de protestantse kerk vaste riten ontbreken, wordt het afscheid door buitenstaanders soms als kil en emotieloos ervaren. Nabestaanden lijken weinig ruimte te hebben om hun persoonlijke gevoelens te uiten. Hier kan de predikant een belangrijke rol spelen. Door aanwezig te zijn bij het overlijden en een luisterend oor te bieden kan rouwverwerking toch op een goede manier plaatsvinden. Overigens is op dit gebied een ontwikkeling gaande richting steeds meer ruimte voor persoonlijke uitingen door de nabestaanden.

Sluit direct een uitvaartverzekering af of maak een berekening om te zien hoeveel jouw uitvaart gaat kosten.