Euthanasieverklaring

Onder bepaalde omstandigheden mag een arts je helpen te sterven. Bijvoorbeeld als je ernstig ziek bent en er geen kans meer is op herstel. Hier zijn natuurlijk veel regels over. Zo moet je duidelijk vastleggen wat je wensen zijn. Dit doe je met een euthanasieverklaring. Hier leggen we uit wat dat is en wat het inhoudt.

Met een euthanasieverklaring leg je vast onder welke omstandigheden je hulp wil bij sterven. Maar ook wanneer niet. Zo maak je concreet wanneer je hulp wil met sterven. Dat is voor een arts erg belangrijk. Veel mensen praten namelijk wel eens in het voorbijgaan over het levensuiteinde. Over geen ‘kasplantje’ willen worden, bijvoorbeeld. Zoiets is echter niet voldoende om euthanasie op te baseren. Er moet zwart op wit staan wat je wensen zijn. En ook of je actieve euthanasie wenst of geen behandelingen wil ondergaan.

Waarom een euthanasieverklaring?

Sinds 2001 is euthanasie in Nederland toegestaan. Alleen onder specifieke omstandigheden. Dat komt omdat het erg gevoelig ligt. Iemand helpen te sterven is onder normale omstandigheden strafbaar. Daar is alleen onder specifieke mogelijkheden een uitzondering op mogelijk. Het is daarom belangrijk om de omstandigheden goed vast te leggen. Zo kan er nooit twijfel ontstaan over de omstandigheden. Daarbij is de wens van jouzelf het belangrijkste. Om in aanmerking te komen voor euthanasie moet er sprake zijn van een aanhoudende stervenswens die gegrond is in ondraaglijk en uitzichtloos lichamelijk en/of geestelijk lijden. Alleen dan kan euthanasie plaatsvinden. In een euthanasieverklaring leg je vast onder welke omstandigheden je die wens hebt.

Wanneer euthanasie?

De wet spreekt over ondraaglijk en uitzichtloos lichamelijk lijden. Dat laat nog steeds ruimte voor interpretatie. In de praktijk betekent het dat er sprake is van zeer grote pijn en dat er geen uitzicht is op verbetering of genezing. Daarbij is het belangrijk dat je zelf aangeeft dat de pijn ondraaglijk is. Of onder welke omstandigheden deze ondraaglijk is. Je kunt ook zonder euthanasieverklaring vragen om euthanasie. Het is dan wel belangrijk dat je wilsbekwaam bent op dat moment. Ook geldt dan dat er sprake moet zijn van uitzichtloos en ondraaglijk lijden.

Actieve euthanasie en passieve euthanasie

Er is onderscheid tussen twee soorten euthanasie. Bij actieve euthanasie dient een arts je een middel toe waardoor je overlijdt. Passieve euthanasie is het weigeren van behandeling in een levensbedreigende situatie. Dit kan ook het weigeren van voeding inhouden. In juridische zin is dat laatste geen euthanasie. Iedere meerderjarige mag een medische behandeling weigeren. Wel zal een arts normaal gesproken een behandeling geven. Het is daarom belangrijk ook dit vast te leggen in een euthanasieverklaring. Op het moment zelf ben je niet altijd in staat een behandeling te weigeren. Leg dus goed vast onder welke omstandigheden je wel of niet behandeld wil worden.

Het is belangrijk om dingen vast te leggen. Zwart op wit. Daarnaast wil je ook dat je dierbaren je wensen kennen. Het is sowieso goed om zaken als leven en dood met je naasten te bespreken. Een arts spreekt je naasten aan, wanneer je zelf niet (meer) in staat bent toe te stemmen met een behandeling. Weten zij dat je een bepaalde behandeling niet wenst? Dan kunnen zij alsnog namens jou weigeren. Hiervoor is een euthanasieverklaring niet noodzakelijk. Er is in juridische zin dan geen sprake van euthanasie.

Euthanasieverklaring opstellen

Voor actieve euthanasie is een euthanasieverklaring noodzakelijk. Alleen dan kan een arts je helpen bij een stervenswens. Er is dan nog steeds geen garantie dat dit gebeurt. Een arts maakt altijd een eigen inschatting en is nooit verplicht mee te werken aan euthanasie. Ook niet als er een euthanasieverklaring is. Wel kan hij verwijzen naar een arts die eventueel wel bereid is het euthanasieverzoek in te willigen. Ook is het verstandig een euthanasieverklaring met je huisarts te bespreken. Laat weten dat deze er is en wat je wensen zijn. Ook als je gezond bent.

Voorbeeld euthanasieverklaring

Online zijn er diverse voorbeelden van euthanasieverklaringen. In principe is er geen vast format. Wat je in ieder geval opneemt:

• Je naam en adres
• De datum waarop je de verklaring opstelt of aanpast
• De namen van je naasten
• De reden dat je de euthanasieverklaring opstelt
• Onder welke (medische) omstandigheden je niet verder wil leven
• Of en op welke wijze je hulp wil bij sterven
• Wie je aanwijst voor het nemen van medische beslissingen als je dat zelf niet meer kan
• Je handtekening

Een euthanasieverklaring is nooit juridisch bindend. Er bestaat dan ook geen voorbeeld van een euthanasieverklaring dat je altijd moet volgen. Voor artsen en behandelaars is het een richtlijn. Deze volgen zo normaliter zo getrouw mogelijk, binnen de grenzen van hun eigen oordeel. Veel artsen werken niet mee aan euthanasie bij mensen die niet meer wilsbekwaam zijn. Ook al geven zij eerder in een euthanasieverklaring aan dat zij in deze toestand euthanasie wensen.

Euthanasieverklaring en wilsverklaring

De meeste mensen die een euthanasieverklaring opstellen, schrijven meestal ook een wilsverklaring. Ook wel een wilsbeschikking genoemd. Een wilsbeschikking gaat over je wensen na overlijden. Over je uitvaart, onder meer. Zo geeft je aan hoe je uitvaart eruitziet. Dat mag in algemene zin, maar ook heel specifiek. Tot en met de muziek op je uitvaart aan toe. Het is logisch om, naast een euthanasieverklaring, ook een wilsbeschikking op te stellen. Zo neem je regie over je laatste dagen en daarna. Je wensen voor je uitvaar leg je eenvoudig vast met een uitvaartverzekering. Zo weten je nabestaanden hoe jouw uitvaart er uit moet komen te zien.

Een ander document voor na je overlijden is een testament. In tegenstelling tot een wilsbeschikking en euthanasieverklaring is een testament juridisch bindend. Wat je hierin opneemt dient te worden opgevolgd, voor zover praktisch mogelijk. Voor alle documenten over je laatste dagen en daarna geldt hetzelfde: bespreek de inhoud met je naasten. Betrek hen eventueel bij het opstellen van documenten. Zorg dat de belangrijkste mensen in je leven afweten van je wensen. Ook over leven en dood. Zo is de kans het grootst dat je wensen worden opgevolgd. Ook voorkom je lastige keuzes of miscommunicatie. Je stelt je familie liever niet voor lastige medische keuzes als je die zelf niet meer kan maken.